Wat een luxe, of beter gezegd: zegening, dat we deze Ramadan weer vrijwel ongehinderd samen kunnen beleven – met familie, met vrienden, met buurtgenoten. Dus voor velen van ons waarschijnlijk weer een rijk gevulde agenda met iftars. Maar hopelijk vooral ook ruim voldoende gelegenheid voor bezinning.
Die bezinning begon voor mij afgelopen week al, tijdens een mini-symposium over Ramadan en duurzaamheid, georganiseerd door het Erasmus University College, in samenwerking met de Islamitische Universiteit Rotterdam.
Ramadan en duurzaamheid?
Zoals een van de sprekers aangaf, was zijn eerste gedachte: “Wat hebben die twee nou met elkaar te maken?” Om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat ze heel veel met elkaar te maken hebben.
Bij duurzaamheid gaan onze eerste gedachten vaak uit naar het milieu, de biodiversiteit en het klimaat. Een definitie van duurzaamheid is: de vereiste voor onze generatie om hulpbronnen zo te beheren dat de gemiddelde kwaliteit van leven die we voor onszelf zeker stellen ook in potentie kan worden gedeeld met alle toekomstige generaties (Asheim en Brekke). Om dat te bereiken, moet niet alleen naar milieu-aspecten worden gekeken, maar ook naar sociale, economische en culturele aspecten van ons leven. Het is allemaal met elkaar verbonden.
In 2015 stelden de 193 lidstaten van de Verenigde Naties de ‘Sustainable Development Goals’ vast. ‘Duurzame ontwikkelingsdoelen’ dus, die mooi illustreren hoe veelomvattend duurzaamheid is. In totaal gaat het om 17 doelen, waaronder het uitbannen van armoede, gelijke rechten voor mannen en vrouwen, verminderen van ongelijkheid binnen en tussen landen, de aanpak van klimaatverandering, het beschermen van biodiversiteit en het bevorderen van veiligheid, publieke diensten en recht voor iedereen.
Het is nogal wat – en dit voor de hele wereld en voor alle toekomstige generaties. En wat heeft dit nu te maken met de Ramadan? Aangezien het om zoveel verschillende aspecten gaat, zijn er ook verschillende raakvlakken te vinden.
Arnold Yasin Mol van de Islamitische Universiteit Rotterdam gaf bij het mini-symposium een presentatie met de focus op onze islamitische bronnen. Hij vertelde onder meer over hoe de mens wordt gezien als khalifa, wat betekent dat de schepping aan ons is toevertrouwd om er goed zorg voor te dragen. En over hoe de schepping ayat, tekenen, bevat waardoor wij de Schepper beter kunnen leren kennen. Het vernietigen van een deel van de schepping betekent dus het wegnemen van een deel van die ayat en van kansen om te leren over de Schepper. Uit die bronnen komt het volgende naar voren:
De schepping is ten dienste van de mens gemaakt – let wel: ten dienste van alle mensen.
Dus wij hebben het recht niet, noch ten opzichte van de natuur, noch ten opzichte van andere mensen, om dat te vernietigen. Menselijk handelen leidt bijvoorbeeld tot verlies van landbouwgronden en tot hongersnoden. Dat heeft directe invloed op de mogelijkheid van andere mensen om te vasten, om de Eid-feesten te vieren, op hun gezondheid, op hun leven. En wist je bijvoorbeeld dat de profeet Mohammed, vrede zij met hem, maar eens in de drie weken vlees at?
Wat bij mij vooral bleef hangen, is de verplichting tot balans (mizan).
- Balans tussen wat je wilt en wat je echt nodig hebt.
- Balans tussen waar je zin in hebt (of juist geen zin) en wat goed voor je is.
- Balans tussen je eigen behoeften en die van anderen.
- Balans tussen hebben en delen.
- Balans tussen nemen en geven.
- Balans tussen onze relatie met de Eeuwige, met onze medemensen, met de schepping en met onszelf.
Dat geldt natuurlijk het hele jaar door, en de Ramadan is de maand waarin we daar extra bij stilstaan en er extra in oefenen. Goed om ons hierop te bezinnen deze Ramadan. Maar ook om het te doen. Want alle kleine beetjes bij elkaar maken samen een groot verschil.
Hoe wij daar als individu iets aan kunnen doen, lieten De Groene Moslims zien.
Dit zijn hun praktische tips voor een ‘groene’ iftar:
- Gebruik ingrediënten uit het seizoen en uit de regio
- Wees zuinig met water; gebruik een eigen waterfles in plaats van wegwerpflesjes
- Kook eenvoudige en vooral vegetarische maaltijden
- Koop en kook niet te veel – voorkom verspilling (israf). En als er toch eten over is, gooi het dan niet weg. Geef het weg of bewaar het in de koelkast/vriezer
- Vermijd wegwerpservies en -bestek
- Neem altijd een herbruikbare tas mee naar de winkel; vermijd de aanschaf van plastic tassen
Een duurzame, mooie en vooral gezegende Ramadan gewenst!
De meningen geuit in de columns behoren toe aan de individuele auteurs en vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs de standpunten van IslamOmroep.
Lees ook deze columns van Marianne Vorthoren
Grenzen bewaken in een oververhitte maatschappij
Hoe kan het dat op een verhaal van mogelijke verkrachting lacherig wordt gereageerd op tv? Hoe kan het dat datzelfde programma dan even van de buis verdwijnt, maar korte tijd later weer terugkomt? Het zegt vooral iets over wat wij als consumenten willen zien.
Haatspraak of liefdesspraak – je oogst wat je zaait
‘Hate speech’ is een complex fenomeen.
Woorden zijn ook daden
Over een aantal weken, op 16 maart, mogen we weer naar de stembus voor het kiezen van de gemeenteraad.
Feminisme tussen ideaal en praktijk
Ik krijg vaak de vraag hoe ik als ‘moderne, westerse, goedopgeleide vrouw’ voor een religie kan kiezen waarin de vrouw ‘de helft minder waard is dan de man’.
Dialoog tussen joden en moslims vergt lef
Vorige week was ik als gast aanwezig op een bijeenkomst van de Muslim Jewish Leadership Council.
Meer aandacht voor toegankelijkheid
Onlangs was het voor de 21 e keer de Week van de Toegankelijkheid in Nederland.